Türkiye’de çağdaş ve laik hukuk sisteminin kilometre taşlarından Uygar Kanun’un kabul edilişinin üzerinden tam 98 yıl geçti.
Mustafa Kemal Atatürk’ün, “Büsbütün yeni kanunlar getirerek, eski hukuksal asılları temelinden kaldırmak girişimindeyiz” kelamlarıyla birinci adımını attığı Türk Uygar Kanunu, 17 Şubat 1926’da Meclis’te kabul edildi.
Bugünlerde gündemde olan Torba Yasa ile Uygar Kanun’da yapılması planlanan değişiklikler, cumhuriyet kazanımlarına gölge düşürüldüğü gerekçesiyle eleştiriliyor. Torba Yasa ile nafaka, evlilik yaşı, eşlerin eşitliği, mal rejimi, boşanma hakkı, bayanın velayet hakkı üzere kavramlar tekrar tartışmaya açılıyor.
Medeni Kanun’un kabul edilişinden 98 yıl sonra bayanlar, bu kanundan neden vazgeçmeyeceklerini anlatıyor. Türkiye’nin 81 vilayetinde bayan hakları uğraşı veren sivil toplum kuruluşları ve siyasi partilerce arka arda basın açıklamaları yapılıyor, reaksiyon yürüyüşleri düzenleniyor. Hak savunucuları, o günden bugüne bayan hakları çabasının katettiği arayı ortaya koyarak Uygar Kanun’un bu çabadaki stratejik değerini vurguluyor.
EŞİK: HAKLARIMIZ TEHLİKE ALTINDA
Bu hareketlerden biri Eşitlik İçin Bayan Platformu (EŞİK) tarafından yapıldı. #MedeniKanunaSahipÇıkıyoruz isimli bir kampanya başlatan EŞİK, farklı partilerden bayan milletvekillerinin, “Medeni Kanun’a sahip çıkıyorum” ile başlayan münasebetlerini sundukları bir görüntü yayınladı ve Uygar Kanun’un kabul edilişinin yıl dönümünde şu iletisi paylaştı:
“Medeni Yasa ile elde edilen haklarımız tehlike altında. Nafaka hakkı, bayanların müsaade almadan çalışma hakkı, yerleşim yerini müsaade almadan belirleme hakkı, aile konutunu birlikte seçme hakkı, mirasta, mülkiyet hakkında, evlilik içi edinilen malların paylaşımında eşitlik hakkı üzere yasa önünde eşitliği sağlayan haklarımız tehlike altında. İktidar ve ortaklarının Uygar Yasa ‘da yapmak istediği değişiklikler aslında bayanların eşit yurttaşlık hakkını gasp etmektir. Uygar Yasa’yı erkekler lehine değiştirmek, yasanın garantisi altındaki tüm haklarımıza el koymak istiyorlar. Buna müsaade vermeyeceğiz.”
TKDF Lideri Canan Güllü GÜLLÜ: EŞİTLİK KAZANIMLARI FEDA EDİLEMEZ
Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu (TKDF) Lideri Canan Güllü de Uygar Kanun 17 Şubat 1926 tarihinde kabul edildiğinde, Türkiye’de bayanların elde ettiği kazanımları şöyle sıraladı: “Ailede kadın-erkek eşitliği sağlandı. Evlilikte resmî nikâh mecburiliği getirildi. Tek eşle evlilik temeli getirildi. Bayanlara, istedikleri mesleğe girebilme hakkı tanındı. Mahkemelerde tanıklık yapma, miras ve boşanma mevzularında kadın-erkek eşit hale getirildi. Laik nizam ile bayan ve erkeğe eşit hakları kazandıran Türk Uygar Kanunu’nun kabulü kutlu olsun. Bu türlü bir kazanım feda edilemez.”
‘BU HAKLAR BEDEL ÖDENEREK KAZANILDI’
Medeni Kanun’un aile yapısında değerli değişiklikleri beraberinde getirdiğini ve bayanlar için bir milat olduğunu vurgulayan Güllü, gündeme gelen Torba Yasa’nın Türkiye’de insan haklarını ve laikliği tehdit ettiğine vurgu yaptı. Güllü, uygulanmak istenen bu yasanın bayanların bedel ödeyerek kazandıkları haklara göz diktiğini belirterek şunları söyledi: “İstanbul Sözleşmesi’nin feshinden sonra 6284 no’lu bayanı şiddetten koruyan yasa devre dışı bırakıldı. Artık gündemde olan Torba Yasa ile bayanlar kazanılmış haklarından ve can güvenliklerinden büsbütün yoksun edilmek isteniyor. Ancak biz Türk Uygar Kanunu’nun bayanlara kazandırdığı hakların bir torbaya konularak bayanlardan alınmasına müsaade vermeyeceğiz.”
İKKB Koordinatörü, avukat Nazan Moroğlu MOROĞLU: BU BİR DEMOKRASİ MÜCADELESİ
Cumhuriyeti savunan herkesi, bayanı birey olarak gören zihniyetin toplumda yerleştirilmesine takviye olmaya ve Uygar Kanun’a sahip çıkmaya çağıran İstanbul Bayan Kuruluşları Birliği (İKKB) Koordinatörü, avukat Nazan Moroğlu ise bayanların dayanışmayla Uygar Kanun’a sahip çıkması gerektiğine değindi.
“Medeni Kanun yoksa bayanlar da yok” diyen Moroğlu, hak savunucularının bu bahisteki ısrarlı çabasının münasebetlerini şöyle açıkladı: “Medeni Kanun’la ilgili gayretimize karşı çıkanlar bir şeyi kaçırıyorlar. Bizim eşitlik talebimiz, bir demokrasi çabası. Kadın-erkek eşitliği bir demokrasi kriteri. Ne yazık ki bugün, Uygar Kanun’un yok sayan telaffuzlara ve yasal değişikliklere şahit oluyoruz. Uygar Kanun’a sarılmamız gereken bir periyottan geçiyoruz. Demokrasi için, laiklik için, eşitlik için dayanışmaya, çaba etmeye devam edeceğiz.”
‘AYM’NİN KARARI ŞİMDİ UYGULANMADI’
Moroğlu, eşitlik gayretini her mecrada sürdüreceklerini belirterek yasalar üzerinden hayata geçirilen hak kayıplarını şöyle sıraladı:
– Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda 17 Ekim 2017’de değişiklik yapıldı, ‘müftülere resmi nikah yetkisi’ verilmesiyle laiklik göz gerisi edilmesine yol açıldı.
– Uygar Kanun’un 175 ve 176. unsurlarında düzenlenen yoksulluk nafakası kararının “Erkeğin hayatının ipotek altına almaktan kurtarılması” gerekçesiyle kaldırılması gündeme taşındı. Meğer, Uygar Kanun’a nazaran erkek eşlerin nafaka alması önünde bir mani yok, her iki eş de nafaka talep edebilir. Uygulamada çoklukla boşanan bayanın nafaka talep eden taraf olması, ülkemizde bayanın eğitim durumu, ekonomik durumu ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği problemlerinden kaynaklanıyor.
– Adalet Bakanlığı’nca yine gündeme getirilen ‘Aile Hukukunda Arabuluculuk’ uygulamaya konulmak isteniyor. Bunun ailede, toplumda, bilhassa bayanlar açısından yol açacağı sakıncalara ve mağduriyete dikkat çekmek istiyoruz.
– 28 Nisan 2023 tarihli Resmi Gazete’de ‘Kadının Soyadı’ unsurunun iptal edildiğine ait Anayasa Mahkemesi’nin kararı yayınlandı. Anayasa Mahkemesi eşler ortası eşitliğe uygun yeni düzenleme yapılması için iptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe gireceğine karar verdi. 28 Ocak 2024’de dokuz aylık müddet doldu lakin meclise şimdi bu hususta bir yasa teklifi sunulmadı. Soyadı konusunda eşler ortası eşitliğe uygun yeni bir düzenleme yapılması gerekiyor.
– Bayan meselelerine tahlil üretecek Bayan Bakanlığı kaldırıldı, tekrar kurulması gerekiyor.
(HABER MERKEZİ)
